Tiroit Belirtileri ve Çözümleri
Bitkinliğiniz yerlerde sürünmenize mi neden oluyor? Ayrıca beyin yorgunluğu, kilo kaybı, titreme veya saç kaybınız da var mı? Ya da sizin için bunların tersi mi geçerli: Çoğu zaman aşırı hareketli, terli ve tedirgin misiniz? Suçlu tiroit beziniz olabilir. Vücut ve beynin bu muhteşem düzenleyicisi bazen özellikle de kadınlarda kontrolden çıkabilir. Düzgün şekilde tedavi olmak daha iyi hissetmeniz ve ciddi sağlık sorunlarının önlenmesi için hayati önem taşır.
Tiroit Bezi Nedir?
Tiroit, boynun ön kısmında kelebek-biçimli bir bezdir. Metabolizmanızın, vücudunuzun enerji kullanmasına yardımcı olan sistemin hızını kontrol eden hormonlar üretir. Tiroit bozuklukları, tiroit hormonlarının üretimini sekteye uğratarak metabolizmanızın yavaşlamasına veya vites yükseltmesine neden olur. Hormon seviyeleri çok düştüğünde veya arttığında, çok sayıda belirti yaşayabilirsiniz.
Belirti: Kilo Alma veya Verme
Kilonuzdaki açıklanamaz değişim tiroit bozukluğunun en yaygın bulgusudur. Kilo alma tiroit hormonlarının düşük seviyede olduğu, hipotiroit adı verilen bir durumun göstergesi olabilir. Bunun aksine eğer tiroit vücudun ihtiyacı olandan daha fazla hormon üretirse, umulmadık biçimde kilo kaybedebilirsiniz. Bu durum, hipertiroit olarak bilinir. Hipotiroit çok daha yaygındır.
Belirti: Boyunda Şişkinlik
Boyunda görülen şişkinlik veya büyüme tiroit bezinizde işlerin yolunda gitmediğine dair bir ipucu olabilir. Hipotiroidizm veya hipertiroidizm ile birlikte guatr da ortaya çıkabilir. Bazen boyundaki şişkinlik tiroit kanseri veya tiroidin içinde büyüyen nodüller, yumrularla sonuçlanabilir. Aynı zamanda bu durum, tiroit ile bağlantısız bir nedenle ilgili de olabilir.
Belirti: Kalp Atış Hızında Değişim
Tiroit hormonları vücuttaki hemen hemen tüm organları etkiler ve kalbin ne kadar hızlı attığına da tesir eder. Hipotiroit olan kişiler kalp atış hızlarının normalden daha yavaş olduğunu fark edebilirler. Hipertiroit ise kalp atış hızının artmasına neden olabilir. Aynı zamanda tansiyonu ve kalp çarpıntısı olarak da bilinen kalbin küt küt atması durumunu da tetiklemektedir.
Belirti: Enerji veya Ruh Halinde Değişim
Tiroit bozuklukları enerji seviyenizde ve ruh halinizde gözle görülür bir etki yapabilir. Hipotiroit, insanların kendilerini yorgun, miskin ve bunalımlı hissetmesine neden olur. Hipertiroit ise anksiyete, uyuma güçlükleri, huzursuzluk ve rahatsızlığa neden olabilir.
Belirti: Saç Kaybı
Saç kaybı, tiroit hormonlarınızın dengesiz olduğuna dair bir başka göstergedir. Hem hipotiroidizm hem de hipertiroidizm saçlarınızın dökülmesine neden olabilir. Çoğu durumda, saç tiroit hastalığı tedavi edildikten sonra yeniden uzar.
Belirti: Çok Üşümek ya da Sıcak Basması
Tiroit bozukluklar vücut ısısını düzenleme yeteneğinin bozulmasına yol açabilir. Hipotiroidizm normalden daha çok üşümenize neden olabilir. Hipertiroidizm karşıt etkilerinin olmasına da meyillidir, aşırı terleme ve sıcaktan hoşlanmamaya neden olur.
Hipotiroidizmin Diğer Belirtileri
Hipotiroidizm başka pek çok belirtiye de neden olabilir, bunlar:
- Cilt kuruluğu ve kırılgan tırnaklar
- Ellerde uyuşma ya da karıncalanma
- Kabızlık
- Yoğun adet dönemleri
Hipertiroidizmin Diğer Belirtileri
Hipertiroidizmin başka belirtileri de olabilir, bunlar:
- Kas güçsüzlüğü veya el titremesi
- Görme problemleri
- İshal
- Düzensiz adet dönemleri
Tiroit Bozukluk mu Menopoz mu?
Tiroit bozukluklar adet döngünüzde ve ruh halinizde değişimlere neden olabileceği için, belirtiler bazen menopozla karıştırılabilir. Eğer bir tiroit probleminden şüpheleniliyorsa, asıl suçlunun menopoz mu tiroit bozukluğu mu– ya da her ikisinin birleşimi mi – olduğu basit bir kan testi ile belirlenebilir.
Kimler Test Yaptırmalı?
Uzmanlara göre, herkes 35 yaşından itibaren her 5 yılda 1 tiroit fonksiyon bozukluğu için tarama testleri yaptırmalıdır. Belirtileri ya da risk faktörleri olan kişiler daha sık test yaptırmalıdır. Hipotiroidizm daha sıklıkla 60 yaşın üzerindeki kadınları etkiler. Hipertiroidizm de daha çok kadınlarda ve 60 yaşın üstündeki insanlarda yaygındır. Aile öyküsü her iki bozukluk konusunda riskinizi artırır.
Tiroit Boyun Kontrolü
Aynada dikkatli bir bakış, doktor bakımı gerektiren büyümüş tiroidi fark etmenize yardımcı olabilir. Boynunuzu geriye yatırın, su için ve suyu yutarken boynunuzu Adem elmasının altını ve köprücük kemiğinin üstünü kontrol edin. Çıkıntı ya da şişkinlik olup olmadığına bakın ve daha sonra işlemi birkaç defa tekrarlayın. Eğer bir şişlik ya da kitle fark ederseniz derhal doktorunuzu görün.
Tiroit Bozukluklarının Teşhisi
Eğer doktorunuz tiroit bozukluktan şüphelenirse, bir kan testi cevap sağlayabilir. Bu test, tiroit bezinin çalışmasını düzenleyen bir ana hormon türü olan tiroit uyarıcı hormon (TSH) seviyelerini ölçer. Eğer TSH yüksek ise, bu genellikle Tiroit fonksiyonunuzun çok düşük olduğu (hipotiroit) anlamına gelir. Eğer TSH düşük ise, bunun anlamı genellikle tiroidin fazla çalıştığıdır (hipertiroit). Doktorunuz kanınızdaki diğer tiroit hormon seviyelerini de kontrol edebilir. Bazı durumlarda, tiroit anormalliğini değerlendirmek için görüntüleme testleri kullanılır ve biyopsi yapılır.
Hashimoto Hastalığı
Hipotiroidizmin en yaygın nedeni Hashimoto hastalığıdır. Bu, vücudun tiroit bezine saldırdığı bir otoimmün bozukluktur. Sonuç tiroidin hasar görmesi ve yeterli hormon üretmesinin önlenmesidir. Hashimoto hastalığı aileden geçmeye meyillidir.
Hipotiroidizmin Diğer Nedenleri
Bazı durumlarda hipotiroidizm beynin tabanında bulunan hipofiz bezindeki bir problemden kaynaklanır. Bu bez, Tiroide işini yapmasını söyleyen tiroit uyarıcı hormonlar (TSH) üretir. Eğer hipofiz beziniz yeterince TSH üretemezse tiroit hormonu seviyeniz düşer. Diğer hipotiroidizm belirtileri ise tiroidin geçici iltihabı ya da tiroit fonksiyonunu etkileyen ilaçlardır.
Graves Hastalığı
Hipertiroidizmin en yaygın nedeni Graves hastalığıdır. Bu tiroit bezlerine saldıran ve yüksek seviyelerde tiroit hormonu salgılanmasını tetikleyen bir otoimmün bozukluktur. Graves hastalığının ayırıcı özelliği gözlerin arkasındaki rahatsız edici ve görünür olan şişmedir.
Hipertiroidizmin Diğer Nedenleri
Hipertiroidizm tiroit nodüllerinden de kaynaklanabilir. Bunlar tiroidin içinde gelişen ve bazen tiroit hormonları salgılamaya başlayan kitlelerdir. Büyük kitleler fark edilir bir guatr oluşturabilir. Küçük kitleler ise ultrason ile tespit edilebilir.
Tiroit Bozukluğunun Komplikasyonları
Tedavi edilmediğinde hipotiroidizm kolesterol seviyelerinizi yükseltebilir ve inme veya kalp krizi geçirme olasılığınızı artırır. Şiddetli olgularda çok düşük tiroit hormonu seviyeleri bilincin kaybedilmesini ya da vücut ısısının hayati tehlike arz edecek kadar düşmesini tetikleyebilir. Tedavi edilmeyen hipertiroidizm ciddi kalp problemlerine ve kırılgan kemiklere neden olabilir.
Hipotiroidizmin Tedavisi
Eğer hipotiroidizm teşhisi aldıysanız doktorunuz muhtemelen hap biçiminde tiroit hormonu reçete edecektir. Bu genellikle iki hafta içinde fark edilir iyileşme sağlar. Uzun dönemli tedavi daha fazla enerji, düşük kolesterol seviyesi ve kademeli kilo kaybı ile sonuçlanabilir. Hipotiroidizmi olan çoğu kişinin hayatlarının kalanı süresince tiroit hormonları almaları gerekir.
Hipertiroidizmin Tedavisi
Hipertiroidizmin en yaygın tedavisi, Tiroit tarafından üretilen hormon miktarını azaltmayı hedefleyen anti-tiroit ilaçlardır. Durum sonunda geçebilir ancak çoğu kişinin uzun dönemli tedaviye devam etmesi gerekir. Hızlı nabız ya da çarpıntı gibi diğer belirtileri azaltmak için başka ilaçla da verilebilir. Bir başka seçenek de tiroit bezini 6 ila 17 haftalık süreçte yok eden radyoaktif iyodindir. Tiroit bezi yok edildikten ya da ameliyatla alındıktan sonra, çoğu hastanın hap biçiminde tiroit hormonu almaya başlaması gerekir.
Tiroit Bozukluklar için Ameliyat
Tiroit bezini almak hipertiroidizmi tedavi edebilir ancak bu işlem sadece ilaçlar işe yaramadığında veya guatr büyük ise önerilir. Ameliyat tiroit nodülleri olan hatsalar için de önerilebilir. Tiroit alındıktan sonra çoğu hastanın hipotiroidizm gelişmesini önlemek için günlük tiroit hormonu takviyesi alması gerekir.
Peki ya Tiroit Kanseri?
Tiroit kanseri ender görülür ve en az öldürücü kanser türlerindendir. Başlıca belirti boyunda kitle ya da şişmedir, ancak tiroit nodüllerinin % 10’undan azı kansere dönüşür. Tiroit kanseri teşhis edildikten sonra genellikle ameliyat ve takiben radyoaktif iyodin veya dışarıdan radyasyon tedavisi ile tedavi edilir.